Ού τοι καταχεσεί, ω Δαράλα;

[καταχεσεί= β' ενικό πρόσωπο του δωρικού μέλλοντος του αττικού ρήματος καταχέζω]

-Προσοχή: ακολουθεί ανεπίκαιρο ποστ-

Ρωτήσε κάποιος κάποτε σε μια παρέα: "Γιατί η τραγική και σεμνή παρθένα Πουλχερία, την παραμονή του γάμου της, σφουγγάρισε προσεχτικά όλο της το σπίτι και την επομένη απέθανε;". Δόθηκαν διάφορες απαντήσεις, οι οποίες και δεν με αφορούν εδώ. Εμένα μ' ενδιαφέρει τι είχε διαβάσει, ακούσει και δει η Πουλχερία πριν από το συγκινητικό της τέλος.

Και αν για τα άλλα δεν είμαι πολύ σίγουρος (ήταν Καβαφικιά ή Παλαμικιά η σχωρεμένη; της άρεζε ο Μπρεχτ ή ο Ψαθάς;), για ένα πράγμα είμαι βέβαιος. Θ' άκουγε πολύ Νταλάρα.

Για την μακαρίτισσα την Πούλι, ίσως να'γραψε κι ο Πανούσης ένα πένθιμο και βαρύ ζεϊμπέκικο, που -μη όντας συστηματικός ακροατής- δεν ξέρω την απήχησή του στους κύκλους των ειδικών, αλλά που πιστεύω ότι μπορεί να διαλευκάνει μερικούς θανάτους, συγκεκριμένα της Πουλχερίας, του Ομήρου (ποιος τον σκότωσε; πιο σωστά: ποιος τον θέλει νεκρό;) και του Αριστοφάνη.

Χορός:

Ο μικρόφαλλος τραγουδιστής
και της Χούντας ο εθελοντής
Βλέπε άκου κάνε μόκο
Χατζηαβάτη Τσιριμόκο
για να μπεις στο κλαμπ της αρπακτής

Θάνατος στους διαφημιστές
στους εκτελεστές τραγουδιστές
που τον πόνο του κοσμάκι
τον πουλάνε στον Λαμπράκη
να τον κάνει φούσκες μετοχές

Πανούσης:

Γύρισα από την Χαλκιδική
μια αποφράδα Κυριακή
απ' τον γάμο του Ηλία
Γκατζολία μεγαλεία
κι ένα μαύρο κόμπο στο βρακί

'Ετρεξα στο θέατρο του Ψυρρή
μες στον Παπουτσιών την Κυριακή
Πριν μιλήσω με τον Λάκη
της καρδιάς το μπαλονάκι
το 'σκασε και βγήκε στο σφυρί

Με του Τζορτζ τον ιμπεριαλισμό
βρέθηκα στον Ευαγγελισμό
σε παλιό ασθενοφόρο
μάχη με τον Εωσφόρο
το καταραμένο υλισμό

Στο Ελληνάδικο Ιεζεκιήλ
η συμφωνική του Ισραήλ
Ο Χριστόδουλος στην πόρτα
άσπρα χάπια, μαύρα χόρτα
Life-στήλη άλατος με στιλ

Φταίγανε οι τρίχες της κοντής
που έσβησε το αστέρι της ντροπής
Ο πρεζάκιας για καριέρα
του Μεγάρου η καμαριέρα
από αναρρόφηση χολής

Θέλω σε παράθυρο να βγω
των ειδήσεων τηλεοπτικό
Να τη βγάλω λάου-λάου
και του Χατζηνικολάου
να του κατουρήσω τη ψυχή

Το τραγούδι αυτό κατ' εμέ συνοψίζει την παράκρουση της σχέσης μας με τους αρχαίους. Γελάμε με τα ίδια πράγματα, αλλά σ' αυτά ταυτοχρόνως εξαντλούμε την ηθικολογία και την δεοντολογία μας. Θα πει κανείς: γίνεται αναίτια μακάβριος και μικρόψυχος. Τον φαντάζεται (ευσεβής πόθος; αμφιβάλλω, ο ίδιος σχεδόν πήγε κι ήρθε, άρα κάτι ξέρει) νεκρό στην προτελευταία στροφή και θέλει προκαταβολικά να ασχημονήσει σατιρικά στο πτώμα του ακατονόμαστου.
Ο Αριστοφάνης, κύριοι, δεν ήταν τόσο ευγενικός. Νεκρό (ήδη, όχι κατά φαντασίαν) τον έσυρε τον Ευριπίδη ανάμεσα στα βατράχια και τον σάρωσε. Και ποιον, τον Ευριπίδη, όχι τον Γεώργιο τον Φιλόκυπρο.
Όσοι αυτό το "θα του κατουρήσω την ψυχή" το βρείτε φτηνό (το άσμα ωστόσο επιγράφεται "Φτηνό Ζεϊμπέκικο για τον Γιώργο"), θα σάς αναφέρω πολύ ενδεικτικά ένα ανάλογο collocation από τους Αχαρνής, ένα σκοτεινό για μας σήμερα "σκιμαλίσω ρηματίοις", που μας το φωτίζει έξοχα μεταφραστικά ο Μάτεσις: "με στιχηρά στιχίδια θα τους βάλω κωλοδάχτυλο" (στον χορό των Αχαρνέων, που είναι έτοιμοι να τον δικάσουν για την προδοτική του ειρήνη με τον εχθρό). Βρίσκω πως και στις δυο περιπτώσεις έχουμε το ίδιο λογοτεχνικό εύρημα, που πριν από μένα το προσδιόριζει φιλολογικά μια διδακτορική διατριβή για τη γλώσσα του Αριστοφάνη: έναν «απροσδόκητο συμφυρμό ετερογενών εννοιών-στοιχείων», εν προκειμένω «σωματικών-υλικών και πνευματικών-ηθικών ιδιοτήτων», μια περίπτωση «αιφνιδιασμού», στον οποίο συχνά καταφεύγει ο Αριστοφάνης προκειμένου να επιτύχει το κωμικό αποτέλεσμα.

Είχε πει νομίζω κάποτε ο Έκο (στο περίπου) ότι πρέπει να καταφέρουμε να διαβάσουμε τον Όμηρο (ή κάποιον άλλο, δεν θυμάμαι τώρα) σαν αστυνομικό μυθιστόρημα, αλλά και το αστυνομικό μυθιστόρημα σαν Όμηρο. Δεν ξέρω τι θα κερδίσουμε φιλολογικά, πιστεύω όμως ότι θα το διασκεδάσουμε, αν διαβάσουμε και δουμε τον Αριστοφάνη σαν Πανούση (κι όχι σαν νερόβραστο Ψαθά ή, προς Θεού, επιθεώρηση) ή αν ακούσουμε τον Πανούση σαν Αριστοφάνη. Η διαφορά του τότε με τώρα είναι ίσως ότι, αν έγραφε ο Αριστοφάνης σήμερα (όπως έγραφε, όχι "εκσυγχρονισμένος" και "τηρουμένων των αναλογιών"), θα ήταν ή στη φυλακή ή με τρία εμφράγματα και θα'χε κάνει πλούσιο τον Νταλάρα (ε, μη βρίσκοντας Ευριπίδη, θα εξέπιπτε, δεν λέω...).

Την αρχή του ποστ την έκλεψα από τον Χατζιδάκι, από ένα "Σχόλιο του Τρίτου", ο οποίος με τη σειρά του κλέβει από ένα γνωστό ποίημα του Εγγονόπουλου. Το Σχόλιο τελειώνει ως εξής: "θα τους εταίριαζε (των σημερινών νεολαίων) νά'ναι Παιδιά καπεταναίων απ' τα Ψαρά/Κι όχι των προεστών εγγόνια...". Κι εγώ λέω: κάλλιο του Αριστοφάνη παιδιά, παρά αττικιστών εγγόνια.

(20/10: Αν το παραπάνω κείμενο είχε καμιά αξία, θα το αφιέρωνα στην κυρία Θ.Μ., με ευγνωμοσύνη και με την ευχή να είναι γερή)