Τα αρχαία σαν τιμωρία

Ο τίτλος είναι δανεικός ή, ακριβέστερα, κλεμμένος. Ο Ουμπέρτο Έκο είχε γράψει το 1972, στην εφημερίδα L'Espresso (μη γελάσετε, αλλά όταν είχε πρωτοβγεί η δικιά μας η Espresso κάτι τέτοιο νόμιζα ότι θα'ναι), ένα άρθρο με παρόμοιο τίτλο: "Τα λατινικά σαν τιμωρία".Όλοι το ξέρουμε. Τα σημερινά παιδιά είναι κακά παιδιά. Χειρότερα πάντως από αυτά που προηγήθηκαν στα ίδια θρανία. Επίσης δεν τα μιλάνε καλά τα ελληνικά. Θες γιατί παίζουν συνέχεια με τα ηλεκτρονικά, θες γιατί κάνουν παρέα με αλβανάκια, πάντως δεν τα μιλάνε. Κάτι πρέπει να γίνει. Γιατί οι μπαμπάδες τους που περάσανε κι από πείνα κι από Κατοχή (λέμε τώρα) τα μιλάνε καλύτερα, ενώ αυτά τώρα που τα'χουν όλα...; Μα η απάντηση είναι προφανής: γιατί οι παλιοί κάναν αρχαία! Όλοι; Όλοι. Μα καλά, κι εσύ θείε που δεν πήγαινες κλασικό, αλλά πρακτικό; Ξέρεις, παιδί μου, τι κομπλεξικοί ήταν οι φιλόλογοι στα πρακτικά; Καταλήγαμε στο πρακτικό να κάνουμε πιο πολλά αρχαία απ'ό,τι στο κλασικό.Η σημερινή ηγεσία (όχι ότι η παλιά πήγαινε πίσω, αλλά τέλος πάντων...) του Υπουργείου Παιδείας είναι οξυδερκής και βλέπει πίσω από τα φαινόμενα... Πρόβλημα: Τα παιδιά έχουν πρόβλημα στην καθημερινή έκφραση τους, ήτοι στον νεοελληνικό λόγο. Τι κάνουμε; Απλούστατο: Να μάθουν αρχαία, για την ακρίβεια περισσότερα αρχαία. (Αναφέρομαι στην απόφαση της υπουργού να αυξηθούν οι ώρες των αρχαίων, κατά μία σε κάθε τάξη του γυμνασίου, κατά δύο στην Α' Λυκείου.)Πίσω από τον προφανή παραλογισμό, υπόκεινται κάποιες προκείμενες. Ας ξαναπάρουμε τον συλλογισμό απ'την αρχή:1) Τα παιδιά δεν τα μιλάνε καλά τα ελληνικά (ε, τα σημερινά εννοείται, εκτός αν η υπουργός στεναχωριέται που το δωδεκάχρονο δεν καταλαβαίνει Ησίοδο, που αυτή τον παίζει στα δάχτυλα).2) .........Συμπέρασμα: Το πρόβλημα θα λυθεί αν τα παιδιά κάνουν περισσότερες ώρες αρχαία.Για να ευσταθεί αυτό το λογικό σάλτο μορτάλε, θα πρέπει οι προκείμενες που λανθάνουν α) να συνδέουν πειστικά την ευχερέστερη και αποτελεσματικότερη χρήση της μητρικής γλώσσας με την γνώση των δομών και του λεξιλογίου μιας (αρκετά) παλιότερης φάσης αυτής της γλώσσας (εδώ είμαστε καλά παιδιά και δεχόμαστε 100% τα περί συνεχείας της γλώσσας), β) να μάς πείθουν ότι η αύξηση των ωρών διδασκαλίας σημαίνει και αποτελεσματικότερη διδασκαλία της αρχαίας σοφίας.Πριν πούμε τους φόβους για το βου, ας δούμε τα προσφερόμενα επιχειρήματα για το α:1. "Όταν ο μαθητής αποκόπτεται από τη λόγια παράδοση, δεν μπορεί να αναγνωρίσει τα στοιχεία της που παραμένουν ζωντανά και στον νεοελληνικό λόγο."Απορία: πόσο ζωντανά; και ποια στοιχεία εννοούμε; Εννοούμε παγιωμένες φράσεις και χρήσεις και λογιότερες λέξεις που απλώς επιζούν; Ε, δεν μπορούν να διδαχθούν αυτά στο πλαίσιο της νεοελληνικής τους παρουσίας, σαν ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο; Πρέπει σώνει και ντε να τα διδαχθεί ο μαθητής εντεταγμένα σε ένα σύστημα που ίσχυε κάποτε; Δηλαδή είναι τόσο κεντρικό πράμα στη γλώσσα μας οι δοτικές που διασώζονται, ώστε να μη γίνονται κατανοητές, προσιτές και ενεργές στον δικό μας λόγο, αν δεν ενταχθούν στο αρχαίο σύστημα της δοτικής, και ώστε (με αυτό το επιχείρημα, το τονίζω) να κρίνεται η διδασκαλία τους εκ των ων ουκ άνευ;Εκτός αν εννοούμε όλο αυτό το μεγάλο μέρος της γλώσσας που είτε μορφολογικά είτε και σημασιολογικά καμιά φορά (οπωσδήποτε όχι φωνολογικά) παραμένει ίδιο και μάς έρχεται έτσι κατευθείαν από τις πρώτες μορφές της Ελληνικής. Εντάξει, αυτό είναι υπαρκτό και σεβαστό. Πρέπει να πληρώσουμε φόρο κληρονομίας; Αν δεν ξέρω την αρχαία ή μη καταγωγή μιας λέξης (ζητώ συγγνώμη από την κυρία γλωσσολογία που υπεραπλουστεύω έτσι ηλιθίως, αλλά αν ξέρατε τι εννοούν αυτοί όταν λένε "αρχαία ελληνικά"...) δεν την χρησιμοποιώ σωστά/επαρκώς κ.λπ.;2. (προέκταση του 1) Τα νέα ελληνικά σε σχέση με τα αρχαία είναι η φυσική προέκταση τους, ή μάλλον το ίδιο πράγμα, ή μάλλον το ίδιο πράγμα μετ'ολίγων εκπτώσεων και φθορών.Δεν θα απαντήσω εγώ. Έχει ήδη απαντηθεί ο μύθος της ανωτερότητας των αρχαίων και της εξάρτησης από αυτά στο βιβλίο "Δέκα μύθοι για την ελληνική γλώσσα". Εγώ μόνο θα πω πάλι για αυτό το σύνδρομο που κάπως άτεχνα είχα περιγράψει ως "εθνική μειονεξία". Ένα από τα συμπλέγματα αυτού του συνδρόμου είναι και η "γλωσσική μειονεξία". Τα αρχαία είναι ανώτερα όχι μόνο επειδή γράψανε σε αυτά ο Αριστοτέλης, ο Όμηρος, ο Περικλής, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Διγενής Ακρίτας και ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος, αλλά κυρίως επειδή τα σημερινά ελληνικά είναι χάλια μαύρα, φτωχά (το πολύ εκατό λέξεις) και ξενομανή (από τις 100 οι 90 είναι εγγλέζικες).τουμπή κοντίνει ουν τ', που λέγαν κι οι αρχαίοι μας πρόγονοι.