Αυτή η γλώσσα, η μικρή η μεγίστη -μια τριλογία

α) Deja vu (ή: τα Αρχαία, η σούβλα και οι αϋπνίες του προέδρου)

Κρατώ στα χέρια το τεύχος 32 του περιοδικού Οδός Πανός, των μηνών Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 1987. Έχει αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας, από τον θάνατο της οποίας συμπληρώνονταν τότε 10 χρόνια. Και όσο αν, κατά τα άλλα, οι ημερομηνίες που ανέφερα είναι σήμερα ανυπόληπτες, τω καιρώ εκείνω τον τόπο μας τον ταλάνιζε μία ακόμα έξαρση των ανησυχιών για τη γλώσσα μας και τη γλωσσική μας παιδεία. Ήταν, όπως φαίνεται, ο καιρός που ο Τρίτσης έκανε την πρόταση για επαναφορά της διδασκαλίας των αρχαίων από το πρωτότυπο στα γυμνάσια. Διαβάζουμε τον Χάρη Μεγαλυνό στη σελ. 116 που απευθύνει επιστολές Προς Κορινθίους: Το προσφιλές ανάγνωσμα του Φρανσουά Μιττεράν δεν είναι η Έκθεση της Τραπέζης της Γαλλίας, ούτε οι μύθοι του Λαφονταίν, αλλά η Γαλλική Γραμματική. "Πριν κοιμηθώ η ανάγνωση μίας ή δύο σελίδων της γαλλικής γραμματικής είναι το καλύτερο φάρμακο για να βρω ηρεμία και διαύγεια" φέρεται δηλώσας ο Γάλλος Πρόεδρος. (Και μετά την εξαίρετη αυτή κατηγορηματική μετοχή μια παρένθεση: σήμερα που γνωρίζουμε τους διαλόγους του Προέδρου με τον ψυχαναλυτή του, ίσως μπορούμε να δώσουμε μια πειστικότερη ερμηνεία σε αυτή τη δήλωση) Μετά από αυτό αναρωτιέμαι ποιά θα ήταν άραγε η αντίδρασή του, αν μάθαινε για τους καβγάδες, τις ύβρεις και γενικά το "μαλλιοτράβηγμα" που προκάλεσε στην Ελλάδα η απόφαση για την επανεισαγωγή της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών στο Γυμνάσιο. Ο άνθρωπος θα μάς κοίταζε σα να έβλεπε εξωγήινους.

Εκεί όμως που μεγαλώνει η οργή του ανθρώπου (για τον κύριο Μεγαλυνό λέω) είναι, όπως φαίνεται, στη διαπίστωση ότι σ' αυτόν τον τόπο ούτε οι φιλόλογοι δεν ξέρουν το συμφέρον τους και δεν υπερασπίζονται το ψωμί τους: Μετά την εκπεφρασμένη αντίθεση της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων στην διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στο Γυμνάσιο, περιμένω τις ενώσεις των Μαθηματικών να εκφράσουν την αντίθεσή τους στους αριθμούς, των Φυσικών στους φυσικούς νόμους, των Χημικών στις αντιδράσεις και στα στοιχεία, των Γυμναστών στην άσκηση του σώματος, κ.ο.κ. [...] Αναρωτιέμαι τί χρειαζόμαστε πλέον τους φιλολόγους, όταν οι ίδιοι από εμπάθεια, άγνοια ή πολιτική σκοπιμότητα, αρνούνται να διδάξουν το αντικείμενο που γνωρίζουν. Δεν είναι το ίδιο, αν οι τραγουδιστές της Όπερας ταχθούν εναντίον του μπελ-κάντο και υπέρ του ρεμπέτικου (αυτό ακόμα δεν μπορώ να το πιστέψω ότι το διάβασα στο περιοδικό του Χρονά) και αν οι μάγειροι παρατήσουν ταψιά και σούβλες και αρχίσουν να ασχολούνται με την εξωτερική πολιτική και την άμυνα;

Όπως φαίνεται λοιπόν, οι γλωσσικές εξάρσεις στον τόπο μας έχουν πάνω κάτω την ίδια περιοδικότητα με τις σεισμικές εξάρσεις: περί τα δεκαοχτώ χρόνια. Διαφορές: α) δεν έκανε τώρα κανείς πάλι το ίδιο λάθος, να κάτσει να δώσει προσοχή και οιαδήποτε προβολή στις ενστάσεις των ειδικών και τις αντιδράσεις των αρμοδίων (από όσο ξέρω, πέρα από τα θεωρητικά κείμενα σε εφημερίδες σημαντικών φιλολόγων το καλοκαίρι που μάς πέρασε, υπήρξε γραπτή δήλωση αποδοκιμασίας της απόφασης και από την ΟΛΜΕ), β) Ο προοδευτικόθεν πρόεδρος δημοκρατίας που σώζει την τιμή μας αυτή τη φορά δεν είναι Γάλλος, γ) δεν περάσανε τώρα πάλι 4-5 χρόνια από την υπουργική πρωτοβουλία μέχρι την εφαρμογή της. Είμαστε δα και στην εποχή του αυτοματισμού, άμ' έπος άμ' έργον.

(θα συνεχισθεί, εν καιρώ. Στα επόμενα: β) Πλάτωνα, όχι Δαυλό, γ) Το πολυτονικό και το κάπνισμα, ήτοι η αξία της παράδοσης.)

Προς το παρόν, καλές γιορτές σε όλους! (μα όλους -η φωνή που θα ακούσετε είναι ανερχόμενο αστέρι και δεν ξέρει από διακρίσεις)