H γενική ηθική και η κβαντομηχανική, μια αισθηματική ιστορία

Τώρα λοιπόν που το αύριο έγινε σήμερα (και για να μη σβήσω τα περί Τσίμα- θέλω αύριο, αν πέσουν κεφάλια στο Μέγκα, να είμαι καταγεγραμμένος ως ο πρώτος που πήρε πρέφα το συμβάν)...

Mimhs Souliwths said:
H «ανατομία» του συντακτικού και της γραμματικής πάνω στο πτώμα της «νεκρής» γλώσσας βελτιώνει τη συλλογιστική ικανότητα του μαθητή όσο και οι μαθηματικές ασκήσεις: αν ο μαθητής μπορέσει να διακρίνει, λ.χ., την ηθική δοτική από τη χαριστική ή εφόσον κατανοήσει ότι η σχέση ανάμεσα στον εμπρόθετο προσδιορισμό του σκοπού και σε εκείνον της αιτίας είναι μερικές φορές επαμφοτερίζουσα, θα εισέλθει ευκολότερα στον απροσδιόριστο κόσμο των κβάντα· αντιθέτως, αν δεν κατανοήσει τη συντακτική αμφισημία αιτίας - σκοπού τότε δεν θα διευκολυνθεί να κατανοήσει την παρουσία ενός μικρο-σωματιδίου σε δύο φυσικούς χώρους ταυτόχρονα. Και επειδή δεν αρκεί να το ισχυρίζεται αυτό ο γράφων, ενισχύω με το ότι ο μεγάλος φυσικός B. φον Χάιζενμπεργκ έχει αναπτύξει παρόμοια επιχειρηματολογία για την ωφέλεια που είχε ο ίδιος από την εκμάθηση των «νεκρών» λατινικών στο Λύκειο.

Να το πω ωμά: τότε, καλέ μου άνθρωπε, τι διαφορετικό λες από τους "αρχαιολάτρες συμβούλους" της υπουργού;

Αυτό που με απασχολεί προσωπικά είναι άλλο, γι’ αυτό και επιλέγω να σχολιάσω τις σοβαρά γραμμένες απόψεις ενός αναντίρρητα σοβαρού –κατά τα άλλα- ανθρώπου και όχι τις παλαβομάρες ανενημέρωτων φανατικών ή και ρομαντικών, αυτές που πολλαπλασιάζονται καθημερινά ήδη τόσο –κατά τη γνώμη μου- ώστε κάποια στιγμή να παύουν να κάνουν εντύπωση και να ελκύουν (;).

Με πίκρανε ο κύριος Σουλιώτης, γιατί μού θύμισε καθηγητή μου που είχε αναλώσει την πρώτη του παράδοση προς πρωτοετείς σε υπαγόρευση (λατινιστί, φυσικά) τέτοιων κολακευτικών τσιτάτων για την κλασική αρχαιότητα, τη γλώσσα και τη λογοτεχνία της, από νομπελίστες, πυρηνικούς επιστήμονες και δε συμμαζεύεται (είμαι σίγουρος ότι ήταν κι ο Χάιζενμπεργκ μέσα).

Έχω την υποψία ότι ο κύριος Σουλιώτης, προκειμένου να αντιμετωπίσει τον παραλογισμό της υπουργικής απόφασης (αυτής για την αύξηση των ωρών των αρχαίων στη μέση εκπαίδευση) με τα σαθρά δεκανίκια (να θεραπευτεί, λέει, η λεξιπενία και η αφασία των νέων παιδιών), προτείνει απλώς φαινομενικά καλύτερα δεκανίκια. Ε, κι όσο νά’ ναι, η επικλησάρα του στην αυθεντία ενός Χάιζενμπεργκ αποστομώνει…

Αυτό είναι κι εμένα το θέμα μου. Τα δεκανίκια από τις θετικές επιστήμες και από τις αναλογίες, κυριολεκτικές και μεταφορικές, των θεωρητικών αντικειμένων με αυτές. Θα μπορούσαμε νομίζω να βρούμε έναν πιο αξιοπρεπή τρόπο να παραδεχτούμε πως είναι περισσότερο θεμελιωμένες και με προφανέστερη χρησιμότητα. Φυσικά, η έκφραση των αναλογιών, ανάλογα με την ιδεολογία, την ειδικότητα, την αρμοδιότητα ή και την αναρμοδιότητα αυτού που την διατυπώνει, μπορεί να ποικίλλει από σχέση συναδελφική ή βοηθητική ως αναγωγή-υπαγωγή του ενός πεδίου στο άλλο (συνήθως της νεότερης επιστήμης στην αρχαία σοφία). Στην περίπτωση του Σουλιώτη, έχουμε μάλλον μια ευγενική εκδοχή του πρώτου είδους σχέσης.

Τα ερωτήματα είναι προφανή: τι συγκρίνει με τι; Γιατί; Με τι ενδείξεις (πέραν της χαϊζενμπεργκείου ρήσεως); Ποιες οι πιθανές προεκτάσεις;

Θα σχολιάσω μόνο τα δυο μέλη της σύγκρισης (εν προκειμένω συντακτικές κατηγορίες και έννοιες της σύγχρονης φυσικής), αφού τα άλλα ερωτήματα θα ήταν αρμόδιος ο ίδιος ο συντάκτης του άρθρου να απαντήσει ή απλώς να αναλογιστεί. Συγκρίνει μήλα με ποντίκια (υπολογιστού, θα έλεγα). Επιλέγει να συγκρίνει με τα κβάντα και άλλες έννοιες που δεν ξέρω πόσο και από πού του είναι προσιτές (εμένα πάντως δεν μού είναι, τι να κάνομε;) όρους της λεγόμενης παραδοσιακής γραμματικής. Αν ήθελε να είναι συνεπής ιστορικά τουλάχιστον, ας έκανε τη σύγκριση με θεωρίες που θέλουν την ύλη να συντίθεται από γη, ύδωρ, αέρα και πυρ… Ναι, υπάρχει το όραμα της ενοποίησης των επιστημών, αλλά- ξέρω ‘γω;- δεν την βλέπω να γίνεται σε τόσο προφανές επίπεδο.

[Oι δικοί μου σχολαστικισμοί τώρα, παρακαλώ προσπεράστε: Ειδικότερα για την γενική ηθική και την απροσδιοριστία της. Εγώ προσωπικά πιστεύω ότι η γενική ηθική, με έναν ακριβή ορισμό, δεν είναι και τόσο κβάντουμ. Πιστεύω δηλαδή ότι δεν έχουμε μόνο μια απλή σημασιολογική/πραγματολογική διαφοροποίηση από άλλες παρόμοιες γενικές (όπως τη γενική του έμμεσου αντικειμένου και την χαριστική/αντιχαριστική), αλλά ότι η κυρία είναι και συντακτικά διακριτή. Δυο ενδείξεις, ας πούμε, που βρίσκω εγώ γι’αυτό είναι οι εξής: α) ενώ τις άλλες γενικές μπορούμε να τις προτάξουμε σε ερώτηση (του έδωσε λεφτά-τίνος έδωσε λεφτά;/ του κράτησα την πόρτα να περάσει-τίνος κράτησες την πόρτα να περάσει;), στη «γενική ηθική» αυτό δεν φαίνεται να ισχύει (μου αρρώστησε η Μαρία-*τίνος αρρώστησε η Μαρία;). β) Επίσης, ενώ οι πρώτες γενικές μοιάζουν να «ελέγχουν» κάπως το (άμεσο) αντικείμενο ως προς το πού θα αναφέρεται, αυτό δεν το κάνει η «γενική ηθική» (π.χ. στην πρόταση «του επιδιόρθωσα την τηλεόρασή του» καταλαβαίνουμε πως τα δύο «του» αναφέρονται στο ίδιο άτομο, το ίδιο και στην πρόταση «επιδιόρθωσα κάθε υπαλλήλου την ταμειακή του μηχανή» το «κάθε υπαλλήλου» και το «του» έχουν κοινή αναφορά, όταν όμως λέμε «μη μου στενοχωρείς το παιδί», μπορούμε κάλλιστα να μην υπακούσουμε σε αυτήν την συνθήκη και να πούμε «μη μου στενοχωρείς το παιδί σου»).]

Το ζητούμενο είναι άλλο. Το χαμένο κύρος του αντικειμένου μας, κύριε καθηγητά, ας μην το αναζητούμε δανεικό στην πιο σύγχρονη σκέψη άλλων χώρων. Ε, και για επιστημονικούς λόγους, ας είμαστε λίγο πιο ενημερωμένοι και για την σύγχρονη επιστημονική σκέψη στο δικό μας χώρο (δικαιούμαστε πλέον να σχολιάζουμε ως αγλωσσολόγητο το σκεπτικό της υπουργικής απόφασης;). Ευχάριστη έκπληξη δοκίμασα από το άρθρο* του Μαρωνίτη στο τελευταίο κυριακάτικο Βήμα. Αναλαμβάνει βεβαίως να εγκωμιάσει το άρθρο του συντοπίτη και ομοϊδεάτη αλλά τουλάχιστον σώζεται με αυτό: «Με τους όρους αυτούς περιττεύει η ολισθηρή υπόδειξη του Σουλιώτη να χρησιμοποιούνται λεπτές και διφορούμενες συντακτικές τροπές της αρχαίας ελληνικής γλώσσας για την κατανόηση ομόλογων φαινομένων στις θετικές επιστήμες. Εξάλλου, ανάλογες συντακτικές και νοηματικές ταλαντεύσεις (ανάμεσα, λόγου χάριν, στη δήλωση αιτίας και σκοπού, ή ηθικής και χαριστικής γενικής) διαθέτει και η νεοελληνική γλώσσα» (και όλες οι ανθρώπινες γλώσσες, κύριε Μαρωνίτη μου).

*δίνω και την διεύθυνση χώρια, γιατί υπάρχει μια τάση εκτροπής στην αρχική σελίδα: http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=14556&m=B52&aa=1