23.10.05

Στο Σείριο υπάρχουνε παιδιά (κι εμείς μαζί τους)

portrait of melancholy (1946)
[...]
Παιδί κι από τα μάτια σου
Δυό Εραστές
Λησμονημένοι στην πρωτεύουσα
Να σμίγουν και να τραγουδάν
Τις αγωνίες της ηλικίας σου
Και μ' ένα σφύριγμα
Τις λυπημένες ιστορίες μιας Κυριακής
Μ' όλη την αγωνία
Που λειτουργεί αδιάκοπα τον Επιτάφιο
Μιάς πολιτείας σαν τη δική μου.

[...]
Κι αν σμίξουν τ' άστρα μας
Θέλω με τη σιωπή
Που παραδέχεσαι
Τον εαυτό σου


Το τελευταίο τετράστιχο επανέρχεται παραλλαγμένο δις στον κύκλο του CNS (1952-4), στο τραγούδι "Στην αποβάθρα":

[...]
Κι αν σμίξουν τ' άστρα μας
Θέλω με τη σιωπή
Που σμίγω τη μορφή σου.
[...]
Κι αν σμίξουν τ' άστρα μας
Θέλω με τη σιωπή
Που σμίγουν τα όνειρά μας.

Το θέμα του Επιταφίου θα επανέλθει άμεσα στην Εποχή της Μελισσάνθης και στην απαγγελλόμενη εισαγωγή της Οδού Ονείρων και έμμεσα πολλές άλλες φορές. Στην εργογραφία αναφέρεται επίσης και η μουσική σύνθεση Επιτάφιος σε ποίηση του Τ. Βαρβιτσιώτη, η οποία δεν ηχογραφήθηκε, γιατί "ενέσκηψε" (φράση του συνθέτη) ο Επιτάφιος του Θεοδωράκη. Το έργο, παρότι ολοκληρωμένο (μάλλον), παραμένει στην μεγάλη χορεία των ανέκδοτων συνθέσεων.

Στο έτος 1946 ανήκει και η ποιητική σύνθεση Λυπητερή Παρέλαση. Μια ποιητική σειρά από στιγμές. Ως πρώτη στροφική ενότητα διαβάζουμε (κρατώ την ορθογραφία του ποιητή):

Κάθε πρωΐ η απουσία της νύχτας μάς πληγώνει
Κι η πολιτεία μένει απροετοίμαστη
Μ' ένα φανταχτερό σημάδι στο λαιμό
Μ' ένα λυπητερό χαμόγελο στον ορίζοντα.
Μονάχα εσύ
Με τη σημαία και τη ρόγα του στήθους σου
Θα καλύψεις την απουσία
Μια μέρα.

Την ίδια εποχή, ο νεαρός ποιητής γράφει το ποίημα Εργατική Καντάτα και το χαρίζει "στους μυλεργάτες του εργοστασίου Αλατίνη". Το ποίημα κοσμεί σχέδιο του Γ. Σβορώνου. Είναι μια τριμερής σύνθεση γραμμένη σε στίχο που δυσκολεύεσαι να χαρακτηρίσεις ελευθερωμένο ή εντελώς ελεύθερο, καθώς υπάρχει η υποψία ιάμβων και αποφεύγονται οι διασκελισμοί. Η εμφανής έμπνευση από το δημοτικό τραγούδι φέρνει το ποίημα κάπως κοντά στον Ρίτσο και τον Επιτάφιό του.

Τα ποιήματα αυτά για πολλά χρόνια βρίσκονταν στα χέρια του Μανόλη Αναγνωστάκη, στον οποίο τα είχε εμπιστευθεί ο ποιητής τους για να εκδοθούν στην Θεσσαλονίκη. Ο Αναγνωστάκης, όταν το 2001 τα δημοσιεύει, σημειώνει προλογίζοντας: "Μα τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν τόσο δύσκολα και μαύρα για μένα, ώστε δεν μπόρεσα να τού ξεπληρώσω το χρέος. Τα ποιήματα κάπου παράπεσαν, όπως και τόσα άλλα χαρτιά, και ξεχάστηκαν σιγά-σιγά. Σήμερα, πενήντα πέντε χρόνια αργότερα, ανασκαλεύοντας κιτρινισμένα απομεινάρια μιάς άλλης εποχής, τα ξαναβρήκα και θέλησα με νοσταλγία να θυμίσω εκείνο το θερμό και ευαίσθητο παιδί που ήταν τότε ο Μάνος Χατζιδάκις". Η καθυστερημένη τους έκδοση έγινε στο περιοδικό Ποίηση.

Τα πρώιμα αυτά ποιήματα (πρωτόλεια;) είναι ενδεικτικά και των πρώιμων επιρροών και προσανατολισμών (καλλιτεχνικών, ιδεολογικών κ.ά.) του Μάνου Χατζιδάκι. Η γνωστή του και ώριμη ποιητική παραγωγή, έξω από τους στίχους για δικές του συνθέσεις (και λίγες άλλων καλλιτεχνών, π.χ. του Νότη Μαυρουδή), βρίσκεται στις δύο ποιητικές συλλογές Μυθολογία (1966) και Μυθολογία Δεύτερη (1982)-αν και εικάζω ότι θα υπάρχουν και άλλα μεταγενέστερα (ή και παλιότερα misplaced) ανέκδοτα στο αρχείο του συνθέτη. Από την Μυθολογία Δεύτερη αντιγράφω το ακόλουθο ποίημα, που μού θύμισε λίγο -με το παιχνίδι των τελευταίων στίχων και το λεπτό χιούμορ- τη λεγόμενη "μεταγλωσσική" ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη (π.χ. το Μικρό Ναυτίλο):

NEW SOUND
Από το στόμα μου πετάχτηκαν
Απρόοπτα και ξαφνικά
Τρείς σπασμένες χορδές
Κι όσοι περνούσαν πλάι μου
Σταθήκαν έκπληκτοι με θαυμασμό
Κι είπαν,
«Τι όμορφα που τραγουδάς
Ποιός είσαι;»
Μόλις μπόρεσα να ψιθυρίσω
ταραγμένα
L.B.C.
Και χειροκρότησαν
Γιατί
Θυμήθηκαν πως είμαι
Μέλος του Συνδέσμου των Πουλιών
Του συγκροτήματος
F.K.L.B.I.
Πε-τά-ει

Ειδικά για τον Οδυσσέα Ελύτη, φίλο του συνθέτη, αξίζει κανείς να αναζητήσει την αναφορά του (στα Ανοιχτά Χαρτιά ή στο Εν Λευκώ, δεν θυμάμαι) στην πρώτη τους συνάντηση. Ο νεαρός Χατζιδάκις τους συστήθηκε ως ποιητής. Όταν είδε ότι τα ποιήματά του δεν είλκυσαν την αναμενόμενη προσοχή και ενδιαφέρον, τους τα γυρίζει και τους λέει πως είναι μουσικός. Τους τραβάει σε ένα πιάνο και τους παίζει κάτι που γίνεται αμέσως αντιληπτό για τους νέους ορίζοντες που είναι ικανό να ανοίξει. Αργότερα μαθαίνουν πως ήταν αυτοσχεδιασμός (ο Ελύτης τα λέει πολλαπλασίως καλύτερα).
Και, με την ευγενική χορηγία του αυτόχθονος:
«Το αθώο ψέμα που μεταχειρίστηκε για να μας πλησιάσει, και να κινήσει το ενδιαφέρον μας, δεν τον εμπόδισε καθόλου – φτάνει που βρέθηκαν τα δάχτυλά του επάνω στα πλήκτρα – να το ανατρέψει και να το κάνει μια μαγική αλήθεια. Τόσο πολύ θά' λεγες ότι ο αυτοδημιούργητος αυτός νέος ήταν ξεχειλισμένος από μελωδικότητα, τόσο πολύ γειτόνευε με μια περιοχή παρθένα, γεμάτη από ανεκμετάλλευτους ήχους και ρυθμούς, που έφτανε να τη σκουντήξει λιγάκι με τον αγκώνα του επάνω στο πιάνο για να γεμίσει το δωμάτιο, να γεμίσει αργότερα η Ελλάδα κι ο κόσμος όλος από μιαν άλλου είδους γοητεία» (Ανοιχτά Χαρτιά, σελ. 401- 402).

Ο Μάνος Χατζιδάκις διέθετε ποιητική συνείδηση, συνείδηση της ιδιότητας του ποιητή. Λέει ότι χωρίς τους γρίφους που του κληροδότησε η μητέρα του "δεν θα γινόταν ποιητής" κι ότι διέθετε ιδιοσυγκρασία "ποιητική", παρά "φιλοσοφική". Ο Σωκράτης το "μουσικήν ποίει και εργάζου" το εξέλαβε ως προτροπή για το φιλοσοφείν. Ο Χατζιδάκις πραγμάτωσε με τρόπο απόλυτο την ποιητική του ταυτότητα στη μουσική του, σε μια μουσική μορφικά τέλεια και τελειομανή, που τραγουδά, επικοινωνεί, εκπλήσσει, συγκινεί (εμένα, τουλάχιστον, με την ίδια πάντα γλυκιά και κατακλυστική ανατριχίλα της πρώτης ακρόασης) και αποκαλύπτει (τον ακροατή της), παρά "σκέφτεται" (όταν υποτιμητικά χρησιμοποιούσε αυτό το ρήμα εννοούσε τους συνθέτας της Ενώσεως Ελλήνων Μουσουργών). Όμως περισσότερο από άλλους ομοτέχνους του είχε μια το λιγότερο αξιόλογη επίδοση και στον στίχο. Νομίζω ότι στο χώρο της μεταπολεμικής ποίησης κατέχει μια διόλου αμελητέα θέση. Τα ποιήματά του είναι συγχρονισμένα με τα αισθητικά αιτήματα του καιρού του και διατηρούν μια αυξημένη αισθητική δραστικότητα και σήμερα, χάρη σε μια πανταχού παρούσα γλωσσική ευγένεια (αντίστοιχη των μελωδιών του) και σε μια αρκετά αυτόνομη ποιητική γραμματική, ευέλικτη, γενναιόδωρα ευφάνταστη και ευρηματική, ευαίσθητη και διακριτικά δυναμική. Σε συνδυασμό και με τα οξυδερκέστατα θεωρητικού ενδιαφέροντος κείμενά του (και τα ραδιοφωνικά του σχόλια, βεβαίως, ένα ιδιότυπο είδος ποιητικού δοκιμίου/χρονογραφήματος), θα είχε αρκετή δουλειά όποιος φιλόλογος αναλάμβανε μια σοβαρή έρευνα για την ποίηση και την ποιητική του Μάνου Χατζιδάκι. Εγώ δεν βρίσκω καλύτερο χαρακτηρισμό προς τον παρόν από αυτήν την φράση, που συνιστά ταυτόχρονα εφαρμογή αυτής της ποιητικής, μια φράση που στόχο είχε να συνοψίσει τα εκπαιδευτικά αιτήματα του συνθέτη: μια "τεχνική αναθεώρησης και ονειρικής δομής, με αγωνία απολευθέρωσης και με διαθέσεις μιας ιπτάμενης φυγής προς τ' άστρα".

Για το ρόλο του Μάνου Χατζιδάκι στην ανάδειξη ή και τη διαμόρφωση της νεοελληνικής ευαισθησίας, αλλά και παθολογίας, για το τολμηρό σκάψιμο στις σκοτεινές και οδυνηρές περιοχές της ύπαρξης, δεν θα πω, θα τα βρείτε πολύ καλύτερα αλλού. Για την εφαρμογή όλων αυτών στον γράφοντα, επίσης δεν θα πω, είναι πράγματα προσωπικά και ανήκουν στην περιοχή του άρρητου (ήδη φλυάρησα ανεπίτρεπτα). Για αυτά έχουμε τη μουσική.

Χρόνια (μας) πολλά, κύριε Χατζιδάκι!

9 σχόλια:

Φοινικιστής είπε...

Πολύ καλό.

Πληροφοριακά, για την πρώτη συνάντηση με τον Μάνο Χατζιδάκι κάνει λόγο ο Οδυσσέας Ελύτης στα Ανοιχτά Χαρτιά (γ' έκδοση, Αθήνα 1987: Ίκαρος, σ. 400- 402).

Ανώνυμος είπε...

Να'σαι καλά! Ευχαριστώ πολύ για την πληροφορία, δεν ήμουν καθόλου βέβαιος για την πηγή, αλλά δεν μπορούσα και να αποσιωπήσω μια τέτοια μαρτυρία...

Φοινικιστής είπε...

Μεταφέρω εδώ αυτό που μου άρεσε περισσότερο από όσα γράφει ο Οδ. Ελύτης στα Ανοιχτά Χαρτιά για τον Μ. Χατζιδάκι:

«Το αθώο ψέμα που μεταχειρίστηκε για να μας πλησιάσει, και να κινήσει το ενδιαφέρον μας, δεν τον εμπόδισε καθόλου – φτάνει που βρέθηκαν τα δάχτυλά του επάνω στα πλήκτρα – να το ανατρέψει και να το κάνει μια μαγική αλήθεια. Τόσο πολύ θά' λεγες ότι ο αυτοδημιούργητος αυτός νέος ήταν ξεχειλισμένος από μελωδικότητα, τόσο πολύ γειτόνευε με μια περιοχή παρθένα, γεμάτη από ανεκμετάλλευτους ήχους και ρυθμούς, που έφτανε να τη σκουντήξει λιγάκι με τον αγκώνα του επάνω στο πιάνο για να γεμίσει το δωμάτιο, να γεμίσει αργότερα η Ελλάδα κι ο κόσμος όλος από μιαν άλλου είδους γοητεία» (σελ. 401- 402).

Sraosha είπε...

Χρόνια Πολλά και Καλά.

Ανώνυμος είπε...

@sraosha: Ευχαριστώ πολύ! Κι εσείς ό,τι επιθυμείτε...

@Πάνο: επίσης ευχαριστώ! Εγώ μπαίνω από το www.manoshadjidakis.gr. Νομίζω ότι το hadjidakis.gr κάνει redirect στο manoshadjidakis.gr.

peavey είπε...

Καλός ο Χατζιδάκης, χαίρομαι που ασχολείσαι και σ'αρέσουν οι στίχοι και η μουσική του (διότι γι αυτό μιλάμε), αλλά όπως φαίνεται απο το κείμενο (και χωρίς παρεξήγηση) η φιλολογική παιδεία σου σε έχει "καταστρέψει"(έχει καταστρέψει τη λογική, τον ειρμό, και το ύφος σε μερικά σου κείμενα για να είμαι πιο ακριβής). Και τον Ελύτη να προσθέσω. Αλλά σ'αυτόν δεν μπορώ να πω τίποτα, οπότε πίσω στο δικό σου κείμενο:

"διέθετε ποιητική συνείδηση, συνείδηση της ιδιότητας του ποιητή"

δηλαδή πια πληροφορία μας έδωσες με αυτή την πρόταση?Ας πούμε οτι ήταν μέσο για να τονίσεις πόσο προσεκτικά και σοβαρά έβλεπε αυτό που έκανε ο Χατζιδάκης.

"διέθετε ιδιοσυγκρασία "ποιητική", παρά "φιλοσοφική""

ξανά τίποτα

"Ο Χατζιδάκις πραγμάτωσε με τρόπο απόλυτο την ποιητική του ταυτότητα στη μουσική του"

δηλαδή ποιοί είναι οι άλλοι τρόποι?Και ποιός μιλάει έτσι τέλως πάντων?Και γιατί αυτή η πρόταση μοιάζει προκατ?

" σε μια μουσική μορφικά τέλεια και τελειομανή"

και τελειοποιητική και τελειοθηρική , πολύ σημαντικά αυτά τα δύο.Επίσης δεν ορίζεται καν η τέλεια μουσική μορφή.Ή μάλλον ορίζεται ανάλογα με το σετ κανόνων (όταν μιλάμε για κλασσική και τζαζ όπου υπάρχει μια τυποποίηση ανα είδος και εποχή, τουλάχιστον κατα την εκμάθηση της) που χρησιμοποιείται, χωρίς να λέει κάτι για την ποιότητα της βέβαια(το μόνο που λέει είναι οτι κάνει compile).Εκφραστικό μέσο κι εδώ.Το κακό βέβαια είναι οτι απο τον Κατεστραμένο (Ελύτη) και μετά, δεν έχουμε δει ακόμα τίποτα άλλο.Το κείμενο μέχρι εδώ απλώς δεν υπάρχει.

"το λιγότερο αξιόλογη""διόλου αμελητέα"

το ένα κάτω απο το άλλο, και άσχημο φαίνεται, και πολύ τεχνητό.

"αυξημένη αισθητική δραστικότητα και σήμερα, χάρη σε μια πανταχού παρούσα γλωσσική ευγένεια"

εννοείς οτι προκαλούν ακόμα αισθήματα στον ακροατή λόγω της διαχρονικής ομορφιάς και ευαισθησίας του στίχου?ε τότε πες το...

παρακάτω έχουμε 45 επίθετα, που επίσης δίνουν λίγο ή καθόλλου πληροφορία, αμα ήταν σε λόγο πχ, όλοι θα είχαν κοιμηθεί στη μέση της φράσης.

"τεχνική αναθεώρησης και ονειρικής δομής, με αγωνία απολευθέρωσης και με διαθέσεις μιας ιπτάμενης φυγής προς τ' άστρα"

αυτό είναι άλλου καμένου, αλλά παρόλα αυτά δεν φαίνεται τόσο τεχνητό.ίσως φταίνε τα εισαγωγικά

τελευταία παράγραφος πομπώδης αλλά με νόημα, δεν θα τη θάψω.

Αυτά.Θα μου πεις όρεξη που την έχω τώρα για κριτική και είναι θέμα γούστου(που εγώ δεν έχω), και όπως θέλει γράφει ο καθένας, και δε φτάνει που έκατσες κι έγραψες ένα ωράιο κείμενο για την περίσταση, καθόμαστε και το σχολιάζουμε κτλ κτλ.Και συμφωνώ σε όλα αυτά.Δεν ξέρω, απλώς επειδή μου αρέσει αυτό το μπλόγκ και δε μου άρεσε καθόλου αυτό το κείμενο (χεστήκατε θα μου πείς, και επίσης συμφωνώ) είπα να σου πώ τη γνώμη μου (ξέρεις τι λέει το αγγλικό ρητό για τις γνώμες...), μιας και ακριβώς τέτοια κείμενα με κάναν να αντιπαθώ τους περισσότερους φιλόλογους (τουλάχιστον αυτούς που γνώρισα σε σχετικά μαθήματα και κείμενα σε εφημερίδες και βιβλία).Γιατί στην ουσία νομίζουν έτσι οτι εκφράζουν ακριβώς αυτό που σκέφτονται, το εσωτερικό τους,
οτι το κάνουν αυτό "με χάρη", και τελικά δεν λένε τίποτα,και με τον ίδιο μάλιστα όλοι τρόπο.

Ανώνυμος είπε...

η φιλολογική παιδεία σου σε έχει "καταστρέψει"(έχει καταστρέψει τη λογική, τον ειρμό, και το ύφος σε μερικά σου κείμενα για να είμαι πιο ακριβής).

Η φιλολογική παιδεία από μόνη της δεν μπορεί να καταστρέψει (όπως δεν μπορεί και να βελτιώσει) τη λογική, τον ειρμό και το ύφος. Αν γίνεται ενοχλητικά εμφανής, ως ίσως κακοχωνεμένη, στα γραπτά κάποιου, δηλαδή εμένα, ναι, αυτό είμαι πρόθυμος να το δεχτώ και, χωρίς ειρωνεία, με απασχολεί.

Και τον Ελύτη να προσθέσω.

Τι εννοείς: α) ότι η φιλολογική παιδεία κατέστρεψε τον Ελύτη; β) ότι αλλοίωσε την πόσληψη του Ελύτη; γ) ότι κατέστρεψε την δική μου αντιμετωπίση απέναντι στον Ελύτη, όπως ίσως φαίνεται από την παρούσα μου αναφορά σε αυτόν;
Να πω μόνο ότι ο Ελύτης δεν έκανε σπουδές φιλολογίας, αλλά νομικής και ότι την "φιλολογική" του ενημέρωση την οφείλει προφανώς στην προσωπική του μελέτη και στη συμμετοχή του στους λογοτεχνικούς/καλλιτεχνικούς κύκλους της εποχής.


Αλλά σ'αυτόν δεν μπορώ να πω τίποτα, οπότε πίσω στο δικό σου κείμενο:

"διέθετε ποιητική συνείδηση, συνείδηση της ιδιότητας του ποιητή"

δηλαδή πια πληροφορία μας έδωσες με αυτή την πρόταση?


Θεωρώ σωστό ότι υπογράμμισες αυτή τη φράση του κειμένου. Σε αυτό περιέχεται ο στόχος του κειμένου μου. Να προβάλω μια πλευρά του Χατζιδάκι, που εγώ θεωρώ σημαντική και άξια μελέτης: την πλευρά του ποιητή. Και ήθελα να πω ότι αυτή διατρέχει όλο το φάσμα της δραστηριότητάς του. Πρώτον, στη μουσική: δεν έκανε μουσική "στοχαστική" (όπως, ας πούμε,ο Ξενάκης), αλλά ούτε "διασκεδαστική", αλλά προωθούσε μια δημιουργία που είχε τα γενικά χαρακτηριστικά της ποίησης: ιδιαίτερη επιμέλεια στη μορφή, έμφαση στην επικοινωνιακή και συγκινησιακή/βιωματική διάσταση, διαμόρφωση ενός προσωπικού κώδικα και, κυρίως, στόχευση στην έκπληξη και την ανατροπή του ορίζοντα προσδοκιών. Δεύτερον, έκανε ποίηση όχι μόνο στη μουσική, αλλά και στο λόγο, κάτι που ίσως να παραμένει λιγότερο γνωστό, γι'αυτό ξεκίνησα με αυτό και παρουσίασα αποσπάσματα που ίσως να μην προβάλλονται τόσο συχνά. Πιστεύω ότι ο λόγος του Χατζιδάκι πρέπει να μελετηθεί. Για αυτό ακριβώς το θέμα ("Λόγος Μάνου Χατζιδάκι") είχε κάνει κάποτε ένα εξαιρετικό αφιέρωμα η εκπομπή "Αναζητώντας τη Χαμένη Εικόνα". Θα ήμουν πολύ χαρούμενος κι αν κάποιος άξιος και εμπνευσμένος φιλόλογος αναλάμβανε μια εργασία για την ποίηση και την ποιητική του Χατζιδάκι. Τέλος, θεωρώ ότι "ποιητικότητα" είναι ο γνώμονας και όλης της δραστηριότητας του Χατζιδάκι, όσο ξέρω τη βιογραφία του, από την ίδρυση μουσικών καφενείων και πειραματικών ορχηστρικών μορφωμάτων ως την περίφημη θητεία στο Τρίτο Πρόγραμμα και την ουσιαστική προώθηση νέων μουσικών.

Ας πούμε οτι ήταν μέσο για να τονίσεις πόσο προσεκτικά και σοβαρά έβλεπε αυτό που έκανε ο Χατζιδάκης.

Όχι μόνο αυτό, ελπίζω να διευκρίνισα παραπάνω.

"διέθετε ιδιοσυγκρασία "ποιητική", παρά "φιλοσοφική""

Αυτή είναι φράση του συνθέτη. Κι εγώ άργησα να την καταλάβω. Εξηγεί νομίζω με αυτή τη δήλωσή του την κατεύθυνση που έδωσε στη ζωή του και τον στοχασμό του. Εννοεί ίσως ότι δεν ενδιαφέρθηκε για την θεωρητική και επιστημονική ανάλυση, αλλά ότι η σκέψη του ήταν περισσότερο στραμμένη στη δημιουργία (άρα ετυμολογικά χρησιμοποιεί το επίθετο "ποιητική") και την σύνθεση, παρά την ανάλυση, ιδεών, σε όλο το εύρος που μπορεί να προσφέρει η τέχνη.



"Ο Χατζιδάκις πραγμάτωσε με τρόπο απόλυτο την ποιητική του ταυτότητα στη μουσική του"

δηλαδή ποιοί είναι οι άλλοι τρόποι?Και ποιός μιλάει έτσι τέλως πάντων?Και γιατί αυτή η πρόταση μοιάζει προκατ?


H φράση μπορεί όντως να φαίνεται πομπώδης, είναι σαφώς υποκειμενική, αλλά εννοεί ακριβώς αυτό που εξήγησα παραπάνω. Ίσως εδώ θα βοηθούσε μια σύγκριση με άλλους νεοέλληνες συνθέτες, προκειμένου να καταδειχθεί γιατί ο Χατζιδάκις ήταν "περισσότερο" (και κατά τη γνώμη μου "εξ ολοκλήρου") ποιητής στη μουσική του.

" σε μια μουσική μορφικά τέλεια και τελειομανή"

και τελειοποιητική και τελειοθηρική , πολύ σημαντικά αυτά τα δύο.Επίσης δεν ορίζεται καν η τέλεια μουσική μορφή.


Γίνεται πολύ εύκολα σαφής αυτή η μουσική "τελειομανία", για όποιον έχει δει την παρτιτούρα ενός οποιουδήποτε έργου του, για όποιον γνωρίζει τις συνθήκες -αλλά και το αποτέλεσμα- της παραγωγής ενός δίσκου του, για όποιον τον έχει δει να καθοδηγεί μιαν ορχήστρα.


Το κακό βέβαια είναι οτι απο τον Κατεστραμένο (Ελύτη) και μετά, δεν έχουμε δει ακόμα τίποτα άλλο.Το κείμενο μέχρι εδώ απλώς δεν υπάρχει.

Επαναλαμβάνω -και ειδικά σε αυτό αξιώνω απάντηση: κατεστραμμένος από μένα ή καθ'εαυτόν;

"το λιγότερο αξιόλογη""διόλου αμελητέα"

το ένα κάτω απο το άλλο, και άσχημο φαίνεται, και πολύ τεχνητό.


Αυτή η παρατήρηση είναι μάλλον σωστή. Αν το κείμενο ήταν καλό, θα το έστελνα στην Οδό Πανός, δεν θα το ανέβαζα σε μπλογκ.

"αυξημένη αισθητική δραστικότητα και σήμερα, χάρη σε μια πανταχού παρούσα γλωσσική ευγένεια"

εννοείς οτι προκαλούν ακόμα αισθήματα στον ακροατή λόγω της διαχρονικής ομορφιάς και ευαισθησίας του στίχου?ε τότε πες το...


Εντάξει, αλλά θα επιμείνω στη "γλωσσική ευγένεια".

παρακάτω έχουμε 45 επίθετα, που επίσης δίνουν λίγο ή καθόλλου πληροφορία, αμα ήταν σε λόγο πχ, όλοι θα είχαν κοιμηθεί στη μέση της φράσης.

Ώστε είναι τόσα τελικά τα επίθετα; Είχα ξεκινήσει κάποια στιγμή να τα μετράω, αλλά κοιμήθηκα στη μέση της φράσης.

"τεχνική αναθεώρησης και ονειρικής δομής, με αγωνία απολευθέρωσης και με διαθέσεις μιας ιπτάμενης φυγής προς τ' άστρα"

αυτό είναι άλλου καμένου, αλλά παρόλα αυτά δεν φαίνεται τόσο τεχνητό.ίσως φταίνε τα εισαγωγικά


Αυτό είναι του Χατζιδάκι, από ένα Σχόλιο του Τρίτου, ένα απ'τα καλύτερα. Έκανε τόση εντύπωση αυτή η φράση, που ακούγεται στο τέλος-τέλος στον δίσκο του Κ.Βήτα "Transformations".

τελευταία παράγραφος πομπώδης αλλά με νόημα, δεν θα τη θάψω.

Κι όμως, κι αυτή από το ίδιο χέρι βγήκε. Αν συμφωνείς ωστόσο με την άποψη που εκφράζει, αυτό μού φτάνει. (Κι όμως, ήλπιζα αυτή η παράγραφος να λέει τα πιο αυτονόητα)

Αυτά.Θα μου πεις όρεξη που την έχω τώρα για κριτική και είναι θέμα γούστου(που εγώ δεν έχω), και όπως θέλει γράφει ο καθένας, και δε φτάνει που έκατσες κι έγραψες ένα ωράιο κείμενο για την περίσταση, καθόμαστε και το σχολιάζουμε κτλ κτλ.Και συμφωνώ σε όλα αυτά.
Όχι, προφανώς δεν θα τα'λεγα όλα αυτά. Αν δεν ήταν ευπρόσδεκτη η κριτική, θα είχα κλείσει από πριν τα σχόλια. Και, στο τέλος-τέλος, αλίμονο αν δεν μπορούσαμε να προβούμε σε αισθητικές κρίσεις, τότε η ασχήμια θα ήταν ισάξια της ομορφιάς.

Δεν ξέρω, απλώς επειδή μου αρέσει αυτό το μπλόγκ

Απορώ ΤΙ σού αρέσει σε αυτό το μπλογκ (ελπίζω ο αυτόχθων).

ακριβώς τέτοια κείμενα με κάναν να αντιπαθώ τους περισσότερους φιλόλογους (τουλάχιστον αυτούς που γνώρισα σε σχετικά μαθήματα και κείμενα σε εφημερίδες και βιβλία).Γιατί στην ουσία νομίζουν έτσι οτι εκφράζουν ακριβώς αυτό που σκέφτονται, το εσωτερικό τους,
οτι το κάνουν αυτό "με χάρη", και τελικά δεν λένε τίποτα,και με τον ίδιο μάλιστα όλοι τρόπο.


Ε, τώρα, εννοείται πως δεν μ' αρέσει αυτή η γενίκευση. Υπάρχουν πολλοί που τα καταφέρνουν να γράφουν "με χάρη", ακόμα κι αν είναι φιλόλογοι. Εσένα σε ενοχλεί όποιος πάει να γράψει "με χάρη" ή όποιος νομίζει αφελώς ότι τα καταφέρνει και γίνεται γελοίος;

Το να κάνεις κείμενο αντάξιο του Χατζιδάκι είναι μάλλον αδύνατο. Επέλεξα να εστιάσω σε μια μόνο πτυχή, μήπως κάνω το εγχείρημα ευκολότερο, αλλά ότι δεν τα κατάφερα το ήξερα απ'τη στιγμή που πατούσα το "publish". Έτσι, το ανέβασα μόνο ως κατάθεση μιας γνώμης ανεπεξέργαστης, ως επί το πολύ, και ως προβολή μερικών παραθεμάτων που μ' αρέσουν. Αν τελικά, από το κείμενο απουσιάζει και η συνοχή και ο ειρμός κ.λπ. σε ευχαριστώ που κατάφερες να το διαβάσεις.

peavey είπε...

Ώστε δεν τσαντίστηκες :), απλώς ενοχλήθηκες (το καταφέρνω αυτό γιατί είμαι πάντα ωμός και υπερβολικός)
Θαυμάσια!
Λοιπόν ας ξεκινήσω απο το τέλος, μιας και μέχρι εκεί με κάλυψες απόλυτα

Κι όμως, κι αυτή από το ίδιο χέρι βγήκε. Αν συμφωνείς ωστόσο με την άποψη που εκφράζει, αυτό μού φτάνει. (Κι όμως, ήλπιζα αυτή η παράγραφος να λέει τα πιο αυτονόητα)

ναι, αλλά αυτή η παράγραφος παρόλο που έχει πιο μελάτη έκφραση απο όσο έιναι του γούστου μου (που αυτό φυσικά δεν λέει τίποτα, απλώς στο λέω για να ξέρεις οτι υπάρχει κι αυτό το είδος γούστου...) λέει κάτι. Το προηγούμενο κείμενο είπε κάτι τώρα, στην απάντηση που μου έγραψες!Πρέπει να την προσθέσεις ίσως κάπως κι αυτή μέσα.... Δεν γίνεται να γράφεις ένα κείμενο και να προσπαθείς απλώς αφηρημένα να περιγράψεις τις εντυπώσεις σου γι αυτά που σκέφτεσαι και όχι αυτά που σκέφτεσαι!! και φυσικά τα μειονεκτήματα στην έκφραση που ναι, σου κολλήσανε απο αυτό που λέω φιλολογική εκπαίδευση(δεν είναι δυνατόν να είναι τυχαίο οτι αυτό το στυλ γραφής έχουνε όλες οι "καλές εκθέσεις"), βλέπεις κι εσύ μερικώς οτι υπάρχουνε.

Αν το κείμενο ήταν καλό, θα το έστελνα στην Οδό Πανός, δεν θα το ανέβαζα σε μπλογκ

πολλά κείμενα σε μπλόγκ μπορούν άνετα να μπούνε όπου θέλουνε, και πολλά άνετα θα μπορούσαν να υπήρχαν σε μία εκπομπή του Χ, ίσως και τα δικά σου.Η μετριοπάθεια είναι κακό πράγμα.

Αυτό είναι του Χατζιδάκι, από ένα Σχόλιο του Τρίτου, ένα απ'τα καλύτερα. Έκανε τόση εντύπωση αυτή η φράση, που ακούγεται στο τέλος-τέλος στον δίσκο του Κ.Βήτα "Transformations".

πραγματικά κι εμένα μου έκανε εντύπωση, αρνητική όμως, απλώς μου φάνηκε πιο αυθεντικό.Τέλος πάντων...

Επαναλαμβάνω -και ειδικά σε αυτό αξιώνω απάντηση: κατεστραμμένος από μένα ή καθ'εαυτόν;

όχι, εσύ τι παραπάνω να του κάνεις, έτσι είναι απο μόνος του :).

Ε, τώρα, εννοείται πως δεν μ' αρέσει αυτή η γενίκευση. Υπάρχουν πολλοί που τα καταφέρνουν να γράφουν "με χάρη", ακόμα κι αν είναι φιλόλογοι. Εσένα σε ενοχλεί όποιος πάει να γράψει "με χάρη" ή όποιος νομίζει αφελώς ότι τα καταφέρνει και γίνεται γελοίος;

κανένας δεν γίνεται γελοίος μέσα απο ένα κείμενο, ξέρω τι σημαίνει δικό σου κείμενο, και όσο και αν μπορεί να κατάλαβες το αντίθετο, του δείχνω σεβασμό. Είναι μια έντονη προσπάθεια. Απλώς η δικιά σου μου φάνηκε να χρησιμοποιεί φόρμες και πρακατασκευασμενα στυλ, που απαντώνται κυρίως στους φιλολογικούς κύκλους και με αυτό εννοώ τους καθηγητικούς φιλολογικούς κύκλους, πχ στον κύριο όγκο των κειμένων που είχαμε στο σχολείο, σε εγχειρίδια έκθεσης, σε καθηγητικές συμβουλές για το γράψιμο, σε σημαντικό μέρος της Νεοελληνικής λογοτεχνιας(Τερζάκης, Λυμπεράκη, ακόμα και Λουντέμης, Για να καταλάβεις πρωτοανακάλυψα οτι υπάρχουν έλληνες συγγραφείς που μπορώ να διαβάσω όταν μικρός βρήκα μια χρονιά Παπαδιαμάντη και μια άλλη Τατσόπουλο), και σε κείμενα πανεπιστημιακών των Φιλοσοφικών σχολών στις εφημερίδες, αυτό είναι μια εντύπωση που προσπαθώ να περιγράψω, έιμαι σίγουρος οτι σε όλες αυτές τις κατηγορίες κειμένων πολλά πράγματα δεν είναι όπως μου φαίνονται, καταλαβαίνεις τέλος πάντων τι θέλω να πω... Πιστεύω οτι άν δεν "προσπαθούσες" τόσο πολύ θα έγραφες καλύτερα, ξαναλέω, για τα δικά μου γούστα, μπορεί για τους υπόλοιπους κατοίκους αυτού και άλλων πλανητών να είναι αλλιώς.

Στο άλλο ζήτημα, φυσικά πολλοί φιλόλογοι γράφουν με χάρη -παρεπιπτόντως ο καλύτερος μου φίλος είναι φιλόλογος, μπήκε το 98 στη Φιλοσοφική, Αθήνα, και βγήκε πρόπερσι(τομέας γλωσσολογίας), μπορεί να τον ξέρεις- και κυρίως με "έξυπνη χάρη", το οποίο δυστυχώς αδυνατώ να το εξηγήσω χωρίς παραδείγματα, θα πρέπει να ψάξω για κάποιο κείμενο ή απόσπασμα. Ξανά, μιλάω για την εντύπωση που αφήνει μια μεγάλη μερίδα κυρίως φιλόλογων, την εντύπωση ενος γραψίματος μπαροκ, "ρομαντικού", αφύσικου,φλύαρου, περιγραφικού με όσο το δυνατόν πιο χαλαρή σύνδεση με το αντικείμενο όσον αφορά τη σημασία(αυτό το κάνει πιο "ψαγμένο"), και με όσο λιγότερη πληροφορία ανα φράση γίνεται, χρησιμοποιώντας έυκολα εξυπνακίστηκα τεχνάσματα(ειδικά αντιθέσεις, έτσι και ξαναδώ πουθενά "ήταν τόσο [κάτι] κι όμως τόσο [το αντίθετο]" θα ουρλιάξω) και έυκολες αναλογίες, και νομίζω οτι δεν φταίνε οι ίδιοι! Πιστεύω οτι φταίει το είδος της παιδείας τους, η ντόπια λογοτεχνία η οποία είναι πραγματικά περιορισμένη (εννοώ η νεότερη) η φιλοσοφική σχολή, τα σχολικά βιβλία, κτλ κτλ.

Και ξανά, το αν τα καταφέρνουν ή όχι, πραγματικά δεν γίνεται να το ξέρει κανένας. Μπορεί για έναν και μόνο έναν άνθρωπο να τα κατάφερες πχ με το δικό σου κείμενο στον τέλειο βαθμό. Κάθε λέξη να του φαίνεται γεμάτη νόημα, το ύφος να τον ευχαριστεί, και η εντύπωση και οι σκέψεις γι αυτό που γράφεις να έχουν μεταφερθεί όχι απλώς επαρκώς, αλλά και ενισχυμένα, πιο πλούσιες απο ότι θα γινότανε, με έναν ίσως μεταφυσικό τρόπο για να υπερβάλλω λιγάκι(drives the point home). Πραγματικά.Απλώς αυτό που είπα είναι οτι αυτός δεν είμαι εγώ :).

Αυτά, αρκετά σε ζάλισα, και μη μου δίνεις και πολύ σημασία, είναι η αγωνία του πονεμένου με το κάπως διαφορετικό γούστο που δεν μπορούσε να βρει κάτι "καλό" να διαβάσει, και βρήκε να τη βγάλει πάνω σου.

Ανώνυμος είπε...

Αυτά, αρκετά σε ζάλισα, και μη μου δίνεις και πολύ σημασία, είναι η αγωνία του πονεμένου με το κάπως διαφορετικό γούστο που δεν μπορούσε να βρει κάτι "καλό" να διαβάσει, και βρήκε να τη βγάλει πάνω σου.

Θέλω να σού απαντήσω και για τα προηγούμενα και θα το κάνω μάλλον αύριο (το πρόβλημα είναι ότι συμφωνώ στα πιο πολλά, αλλά όπου διαφωνώ, διαφωνώ ριζικά). Για αυτά τα τελευταία, τα οποία και παρέθεσα, θα πω μια συμβουλή: το κείμενο που θες να διαβάσεις...γράψ'το. Και κάτι ακόμα: απ'την κριτική σου, βγαίνει η ψευδής εντύπωση ότι επεξεργάζομαι πολύ τα κείμενά μου. Αυτό δεν ισχύει καθόλου. Δεν εννοώ ότι δεν είναι επιτηδευμένα, εννοώ ότι δεν είναι καν χτενισμένα. Αυτά. Αν, όπως λες, ψάχνεις κάτι "καλό" να διαβάσεις, ίσως το βρεις στα λινκ μου.

Αυτό που λένε, αυτό που εννοούν. Μια (αν)ηθικη πραγματολογία

(…) Φάγαμε αυτά που είχαμε αγοράσει και ξαφνικά, όπως συζητούσαμε, ακούσαμε ένα μπαμ δυνατούτσικο. Αρκετά κοντά σε μας, για να ακούσουμε κα...